تارتان ، کفپوش ورزشی
تارتان Tartan کلمه ای است که اکثر مردم آنرا شنیده اند و هرکسی که اندکی با ورزش سر و کار داشته باشد روی کفپوش تارتان راه رفته و ورزش کرده است. شیدارک در این مقاله به معرفی، مشخصات فنی و کاربردهای آن می پردازد.
کفپوش تارتان
تارتان یکی از انواع کفپوش ورزشی مصنوعی است که از مواد گرانول لاستیکی و پلی یورتان تشکیل می شود و در همه شرایط آب و هوایی کاربرد داشته و به صورت ویژه برای ورزش دومیدانی و همچنین برای سایر ورزشهای میدانی در فضای باز کفپوش مناسبی است. کفپوش Tartan اولین بار توسط کمپانی معروف 3M تولید شد. این کفپوش به ورزشکاران اجازه می دهد که در شرایط آب و هوایی نامساعد، بدون هیچگونه تاثیر منفی روی عملکرد و قدرت آنها به ورزش بپردازند. از آنجا که کلمه تارتان اولین بار روی این کفپوش توسط کارخانه معروف آمریکایی 3M نامگذاری شد و بازخورد خوبی در بازار داشت، امروزه این واژه به همه کفپوش هایی که برای ورزشهای دومیدانی به کار می رود، گفته می شود. همانگونه که بیان شد تارتان به صورت تخصصی برای ورزش دومیدانی و پیاده روی است، اما از آن بعنوان کفپوش ورزشی در سایر ورزشهای فضای باز همانند بسکتبال، والیبال و … هم استفاده می شود.
لایه های کفپوش تارتان
تارتان شامل دو لایه اصلی است که سطح رویه آن قابلیت عبور و گذردهی آب را دارد و لایه زیرین آن چسبندگی بهتری را با بستر و زیر کار ایجاد می کند و به صورت لایه ضربه گیر است. این لایه ها با پرایمر به سطح زیرین و با چسب به هم می چسبند.
تولید کننده های مختلف، لایه بندی مخصوص خود را برای این کفوش دارند. با این حال به صورت عمومی لایه های تارتان عبارتند از:
1- بستر بتنی یا آسفالتی
2- پرایمر لاستیک
3- لایه گرانولی SBR
4- لایه پلی یورتانی (خاصیت چسبندگی بین لایه ها)
5- لایه درزبند آب (Sealer) اختیاری
6- لایه نهایی گرانول EPDM
سیستم کفپوش ورزشی تارتان بسیار مقاوم بوده و قابلیت اجرا و نصب در شرایط آب و هوایی سرد و گرم را دارد.
مزایای تارتان
تارتان کفپوشی بسیار مقاوم در برابر سایش و خط و خش پذیری است. از آنجا که ورزشکاران دومیدانی از کفشهای میخی جهت استفاده بهینه از انرژی در مسابقات استفاده می کنند، بسیار مهم است که کفپوش ورزشی هم راحتی را برای آنها ایجاد کند و هم در اثر ضربه ناشی از میخ کف کفشها، آسیب نبیند. کفپوش تارتان این دو ویژگی را باهم دارد که آنرا از سایر کفپوشها متمایز می کند. براثر فشار ناشی از ورزشکاران سنگین وزن، دچار خرابی و تاثیر منفی نمی شود.
استاندارد کفپوش ورزشی تارتان
لازم به ذکر است کفپوش تارتان پیستهای دومیدانی باید علاوه بر تطابق با مشخصات فنی کفپوش های ورزشی دو تائیدیه زیر را باید داشته باشد:
– استاندارد و تائیدیه سازمان بین المللی فدراسیونهای دومیدانی (International Association of Athletics Federations) با علامت اختصاری IAAF.
– استاندارد مشخصات کفپوش های ورزشی مصنوعی برای پیستهای دومیدانی:
ASTM F2157 – 09(2018) – Standard Specification for Synthetic Surfaced Running Tracks
براساس استاندارد ASTM F2157، کفپوش تارتان در سه کلاس A و B و C گروه بندی می شود و باید الزامات استاندارد را دارا باشد. مقادیر استانداردی برای تارتان کلاس A طبق جدول زیر است:
| شرح آیتم | الزامات کفپوش تارتان کلاس A |
| کیفیت اجرا | ایردات ظاهری همانند حباب زدگی، پوسته شدگی، آسیب دیدگی و … در کفپوش نباشد. |
| مسطح بودن | 6 میلیمتر به ازای هر 3 متر
پله شدن و ناهمواری بزرگتر از 1 میلیمتر روی سطح نباشد |
| ضخامت | ضخامت مسانگین حداقل برابر 12 میلیمتر
ضخامت هیچ بخشی نباید از 10 میلیمتر کمتر باشد. و ضخامت 10.5-10 میلیمتر کمتر از 5% سطح کل باشد |
| زهکشی | هیچ آبی روی سطح پس از 20 دقیقه از بارش و یا ریخته شدن مانده نباشد. |
| کاهش ضربه | به مقدار 50-35 درصد در دمای 40-10 درجه سانتیگراد |
| تغییر شکل عمودی | در محدوده 1.8-0.6 میلیمتر |
| بافت سطح | همانند الزامات IAAF |
| مشخصات فیزیکی | مقاومت: حداقل برابر 0.4 مگاپاسکال برای متخلخل و 0.5 مگاپاسکال برای غیرمتخلخل
ازدیاد طول نسبی: حداقل 40% |
| آتش پذیری | نتیجه تست باید Pass باشد |
اجرا و نصب کفپوش تارتان
معمولا تارتان روی بتن و یا آسفالت اجرا می شود. ابتدا سطح بستر بتنی و یا آسفالتی را کاملا تمیز کنید. تارتان به دو صورت کلی اجرا می شود: به شکل رول و پیش ساخته در کارخانه تولید شده و با چسب روی سطح بستر نصب می شود و یا درجا و در محل به روش پاششی اجرا می گردد.
کلیات تولید و نصب در هر دو روش یکی بوده که مراحل در زیر (با تمرکز به روش دوم) توضیح داده شده است:
1- بتن و یا آسفالت کف باید کاملا مسطح و هموار باشد و مسائل شیب بندی جهت انتقال آب و … در آنها دیده شده باشد. این لایه بعنوان بستر اجرای تارتان می باشد.
2- با استفاده از یک کاردک و یا قلم مو پرایمر مخصوص لاستیک را روی کل سطح اعمال کنید. مقدار مصرف حدودا 150 گرم در هر مترمربع می باشد.
3- گرانول پلاستیکی SBR به مقدار 8 کیلوگرم در هر مترمربع بهمراه بیندر مخصوص به مقدار 700 گرم در هر مترمربع در دستگاه با همدیگر مخلوط می شوند. سپس توسط دستگاه پاشش در ضخامت تقریبی 10 میلیمتر بهمراه لایه پوشش لاستیکی روی سطح زیرین پاشیده می شوند. این لایه خاصیت ضربه گیر و لایه اول کفپوش است.
4- در ادامه فیلر پر کننده با استفاده از کاردک یا قلم مو روی لایه نهایی لاستیکی اعمال شده و خلل و فرج کفپوش تارتان را تا مقدار مطلوب پر می کند. مقدار مصرف فیلر حدود 700 گرم در هر مترمربع است.
5- پس از اجرای ماده پر کننده و اتمام زمان عمل آوری آن (طبق دستورالعمل کارخانه تولید کننده)، لایه پوششی دوجزئی پلی یورتان روی سطح نهایی اجرا می شود. دو جزء پوشش پلی یورتان در یک دستگاه باهم مخلوط می شوند و در دو مرحله و به ضخامت تقریبی 3 میلیمتر روی سطح اجرا می شود. مقدار مصرف حدودا 2 کیلوگرم در هر مترمربع است. لایه پلی یورتان به صورت چسب بین لایه ای و نگهدارنده گرانولهای لاستیکی عمل می کند.
6- گرانولهای EPDM به صورت رندوم روی لایه پلی یورتان پاشیده می شود. مقدار اضافه EPDM ریخته شده را از روی سطح با استفاده از جارو برقی پاک می کنند. مقدار مصرف حدودا 1.5 کیلوگرم در هر مترمربع می باشد.
7- پس از اتمام مراحل فوق، خط کشی و شماره گذاری مسیر طبق استانداردهای بین المللی ورزشی انجام شده و برای ورزش آماده است.
لازم به ذکر است که در برخی مقالات با واژه هایی همچون تارتان فول، نیم فول، ساندویچی و … برخورد می کنید که هرکدام از آنها مربوط به تفاوتهای جزئی در اجرای لایه های رویه آن است.
کتاب جامع آشنایی با کفپوش های ورزشی
جهت دریافت کتاب آشنایی با کفپوش های ورزشی زیر را تکمیل نمایید.
با ما همراه باشید.
جهت اطلاع از آخرین اخبار، مقالات، فیلم های آموزشی، محصولات و برندهای صنعت کفپوش در خبرنامه شیدارک عضو شوید.