چمن مصنوعی ورزشی – مشخصات و ویژگی ها

همانگونه که در مقاله انواع کفپوش های ورزشی اشاره شد، یکی از پرکاربردترین کفپوش های ورزشی چمن مصنوعی است که در ورزشهای مختلف مورد استفاده ورزشکاران قرار می گیرد. شیدارک در این مقاله شما را با کفپوش چمن مصنوعی ورزشی، مشخصات و کاربردهای آن آشنا می کند.

لازم به ذکر است از چمن مصنوعی برخی موارد بعنوان کفپوش در منازل هم استفاده می شود. مانند باغچه های کوچک حیاط پشتی، کفپوش اتاقها باتوجه به طراحی و …

تاریخچه چمن مصنوعی

تولید و گسترش نسل اول چمن مصنوعی به عنوان کفپوش برای فرش کردن یک فضا بعنوان جایگزین چمن طبیعی برای اولین بار توسط کمپانی مونسانتو Monsanto در کشور آمریکا و در سال ۱۹۶۴ اتفاق افتاد. در آن سالها و پس از یکی دو اجرای چمن مصنوعی در فضاهای ورزشی، این کفپوش توسط بازیکنان رشته هایی نظیر بیس بال و تماشاگران مورد توجه واقع نشد. بسیاری از ورزشگاههای دیگر کشور آمریکا هم چمن مصنوعی را امتحان کردند ولی در نهایت به چمن طبیعی روی آوردند.
در ادامه راه و در نیمه دهه ۱۹۷۰ میلادی، با بهبود خواص اولین نسل چمن مصنوعی (ارتفاع کم و دانسیته بالای فایبرهای چمن)، از آن در زمین های مسابقات هاکی المپیک ۱۹۷۶ مونترال با موفقیت استفاده شد. الیاف استفاده شده در آن، درشت و با قابلیت ایجاد اصطکاک مناسب برای ورزشکاران بودند و فقط برای بازی در شرایط زمین خیس مناسب نبود. همچنین مقاومت در برابر اشعه UV نداشتند. اما کماکان این کفپوش برای زمین های بیس بال، فوتبال آمریکایی به صورت کامل مطلوبیت نداشتند، اما درها به سوی دنیای جدید استفاده از چمن مصنوعی به عنوان کفپوش فضاهای ورزشی باز شد.
با اصلاح سیستم چمن مصنوعی در نسلهای بعدی، امروزه بعنوان کفپوش انواع ورزشهای در فضاهای باز (و در برخی موارد در فضاهای بسته) از چمن مصنوعی استفاده می شود.
– فوتبال و راگبی
– هاکی
– تنیس روی چمن
– بیس بال
– زمین بسکتبال تمرینی
– زمین های ورزشی چند منظوره

مزایای چمن مصنوعی

چمن مصنوعی مزایای عمده ای دارد که در زیر به آنها اشاره می شود:
– کیفیت بالا و کیفیت سطح ثابت (برگشت توپ یکسان را در کل زمین به همراه دارد)
– عدم نیاز به آب برای آبیاری
– نیاز به سرویس، تعمیر و نگهداری اندک (باتوجه به خصوصیات ذاتی چمن مصنوعی، نیاز به تیم حرفه ای چمن کاری و یا ماشین آلات خاص برای نگهداری آن نیست)
– تحمل بالا در برابر شرایط آب و هوایی سخت
– قابلیت زمان استفاده زیاد و برنامه زمانبندی بیشتر ورزشها روی آن (روز و شب)، و همچنین تقسیم بندی زمین برای استفاده ورزشکاران بیشتر از فضای ورزشی
– قابلیت استفاده برای چندین رشته ورزشی
– قابلیت کاهش ضربه برای ورزشهایی که با زمین تماس بیشتری دارند (با داشتن لایه های لاستیک گرانولی و صفحات/پدهای ضربه گیر)
– کفپوش تمیزتری برای بازی هستند (هیچ وقت به صورت لجن، گل و لای نمی شوند)
– قابلیت جمع آوریو هدایت آبهای سطحی برای کمک به آبیاری پیرامونی را دارند.
– با وجود هزینه های جنبی بالا، زمان استفاده از چمن مصنوعی ۴-۳ برابر بیشتر از ساعات استفاده از چمن طبیعی است.

معایب چمن مصنوعی

علاوه بر مزایای چمن مصنوعی که در بالا اشاره شد، دارای معایبی است که باید مدنظر قرار گیرند:
– هزینه اولیه بالا
– نیاز به حصارکشی دور زمین (در برخی موارد) برای محافظت از تسهیلات زمین چمن مصنوعی
– در صورت آسیب دیدن، تعمیر آن هزینه در پی دارد
– نگهداری و بازتاب حرارت در موارد خاص موضوعی جدی برای آن محصوب می شود.
– در بازه های ۱۵-۸ ساله نیاز به تعمیر و یا جایگزینی دارد
– در برخی موارد احتمال افزایش آسیب به ورزشکاران و محیط زیست را به همراه دارد.

لایه بندی چمن مصنوعی

چمن مصنوعی به روشها و در لایه های مختلفی تولید می شود. اما به صورت کلی یک چمن مصنوعی دارای لایه بندی زیر است.
– لایه بستر (خاک، بتن و یا آسفالت)
– لایه آب بند (Waterproof)
– لایه لایه زهکش (در صورت نیاز)
– لایه الاستیک (ضربه گیر)
– لایه زیرکار backing چمن مصنوعی
– لایه ماسه ریز
– لایه پرکننده لاستیکی گرانولی (ریزدانه)
– لایه اصلی فایبر چمن مصنوعی
شکل زیر لایه بندی کلی چمن مصنوعی را نشان می دهد:

مطالعه مقاله بیشتر

انواع کفپوشهای لاستیکی

چمن مصنوعی شیدارک — شکل کلی لایه بندی چمن مصنوعی

انواع چمن مصنوعی

چمن مصنوعی براساس مصالح فایبر

کفپوش چمن مصنوعی تولید شده به صورت الیاف نخی از دو گروه عمده ساخته می شود:
– پلی اولفین: شامل پلی پروپیلن و پلی اتیلن است.
– پلی آمید (که کمتر رایج است) : شامل نایلون هاست.
ترکیب پلیمرها هم در ساخت چمن مصنوعی استفاده می شود. مواد اولیه اشاره شده در بالا به صورت شیمیایی فرموله شده و بهبود یافته اند تا باتوجه به شرایط خواصی همانند ۱) دوام و پایداری، ۲) خاصیت ارتجاعی چمن، ۳) مقاومت اصطکاکی و ۴) مقاومت آب و هوایی لازم در شرایط مختلف را ایجاد کنند.

روش تولید چمن مصنوعی

دو روش کلی برای تولید چمن مصنوعی وجود دارد:
– پرزدار کردن (Tufting): رایج ترین شیوه تولید این است که در ابتدا یک لایه پشت کار (Backing) زیر کار قرار می گیرد که می تواند از جنس پلی پروپیلن و یا یورتان باشد و یک لایه جداگانه پرزی برپایه لاتکس ها به صورت لایه دوم روی آن قرار گرفته و به آن می چسبد. این دولایه پشت کار به ثبات ابعادی و دوام کفپوش کمک می کنند.
– پانچ منگنه ای (needle-punching): در این روش الیاف چمن هم پوشش پشت کار و هم کلیت شکل چمن را ایجاد می کند. الیاف به صورت سوزنی به لایه مسطح زیرین متصل می شوند. و در ادامه لایه دوم هم به صورت سراسری به لایه اول به روش سوزنی متصل می شود.
در برخی موارد هم چمن مصنوعی به روش بافندگی (knitting and weaving) تولید می شود که به دلیل هزینه بالاتر تولید کمتر مورد استفاده قرار می گیرد.

انواع چمن مصنوعی براساس محتوای مصالح پرکننده

بدون مصالح پرکننده Uninfill

زمین های بدون مصالح پرکننده اولین نوع از چمن مصنوعی هستند که مورد استفاده قرار گرفتند. اینها دارای ارتفاع چمن کوتاه هستند، چگالی پرزها در آنها زیاد است و از مصالح infill بین چمن ها استفاده نشده است. عمدتا جنس آنها از نایلون است و البته امروزه از الیافهای پلی اتیلن هم ساخته می شوند که نرمتر هستند. به دلیل چگالی بالای پرزها، هزینه تولید آن بالا است. ارتفاع عمده چمن ها در این حالت ۱۳-۱۰ میلیمتر می باشد.

پوشش داده شده Dressed

این سیستم را به نوعی می توان سیستم پرشده با ماسه (Sand-filled) دانست و حالت بین سیستمهای پرنشده و پرشده در این حالت چمن و پرزها با اضافه کردن مصالح پرکننده پوشش داده می شوند. و حدود ۶۰% ارتفاع چمن با گرانولهای لاستیکی پوشش داده می شود. ارتفاع عمده چمن ها در این حالت ۲۰-۱۶ میلیمتر است. پرزهای با ارتفاع بیشتر (۶۵-۳۵ میلیمتر) طبق قوانین استرالیا در این سیستم امکان تولید دارد که برای ورزشهای راگبی و فوتبال کاربرد دارد که تا ۲۰ میلیمتر ارتفاع پرز با گرانول پر می شود.

پرشده با گرانول لاستیکی Filled

سیستم پرشده چمن مصنوعی Filled، به صورت کامل با افزودن مصالح پرکننده پرشده و توسط آن حمایت می شوند. مصالح پرکننده مخلوطی از ماسه، رس، گرانول لاستیکی و ترکیب آنها می تواند باشد. این سیستم از دیگر سیستم ها ارزانتر است. زیرا به دلیل پرشدن با فیلر، چگالی پرزها در این حالت کمتر است.