کاشی ضد اسید – مشخصات و کاربردها

کاشی ضد اسید Anti-Acid tile یا همان کاشی مقاوم در برابر اسید Acid Resistant، از کاشی و سرامیک هایی است که (همانند نامش) در کف اتاقهای با شرایط محیطی شدید و با احتمال ریخته شدن مواد اسیدی و خورنده نصب می شود. شیدارک در این مقاله به معرفی کاشی ضداسید، مشخصات، آزمایشها و موارد مصرف آن می پردازد. الزامات استانداردی اشاره شده در این مقاله برمبنای استاندارد ملی ایران به شماره INSO 3051 ویرایش سال ۱۳۹۷ می باشد.

کاشی ضد اسید

کاشی سرامیکی ضد اسید Ceramic tile acid resistant، نوعی کاشی سرامیکی است که استحکام بالا و مقاومت زیادی در برابر اسیدها (بجز اسید فلوئوریدریک) دارد که مقادیر استانداردی آن در ادامه آورده می شود. جذب آب کاشی ضد اسید کمتر از ۵% است و رنگ آن عموما روشن (سفید) بوده و یا با استفاده از رنگدانه ها در برخی موارد به صورت رنگی هم تولید می شود. لازم به ذکر است مقاومت شیمیایی این نوع محصول در برابر مواد قلیایی طبق استاندارد اهمیت زیادی ندارد.

درجه بندی کاشی

درجه بندی کاشی فقط براساس کیفیت سطح کاشی انجام می شود و براین اساس به چهار درجه بشرح زیر تقسیم می شود و تولید کننده کاشی می بایست تولید و عرضه کاشی های خود را در چهارچوب این درجه بندی انجام دهد. کلیه کاشی های ضداسید قابل درجه بندی ۴ گانه، باید حداقل ویژگیهای مندرج در استاندارد ملی ایران به شماره INSO 3051 را دارا باشند.
کاشی درجه ۱- هنگامی که نمونه کاشی از فاصله یک متری مشاهده می شود نباید هیچ یک از عیوب کیفیت سطح را طبق نکات ۱ و ۲ داشته باشد:
نکته ۱: کاشی های قابل درجه بندی در درجه های ۱ و ۲ و ۳ مطابق با استاندارد ۳۰۵۱ نباید دارای ترک بدنه، ترک لعاب، گوشه پریدگی و لب پریدگی در سطح قابل رویت آنها باشند.
نکته ۲: رواداری درجه بندی کاشی ها به این صورت است که نمونه های مورد آزمون (حداقل تعداد ۱۰ کاشی مورد آزمون) در هر درجه ۴ گانه، شامل حداکثر ۵% از کاشی های با درجه بعدی می تواند باشد.
نحوه نمونه گیری و تعیین ابعاد و کیفیت سطح کاشی باید طبق استاندارد ملی ایران به شماره ISIRI 9169-2 ویرایش سال ۱۳۸۸ باشد.
در بررسی کیفیت سطح، اثرات و ایراداتی که به صورت عمدی جهت تزئین و زیباسازی کاشی در آن ایجاد شده است، بعنوان عیب محسوب نمی شود.
کاشی درجه ۲- این کاشی باید دو شرط را داشته باشد. ۱) هنگامیکه کاشی از فاصله یک متری مشاهده می شود نباید در آن بیشتر از ۳ عیب از عیوب کیفیت سطح گفته شده در نکته ۱ دیده شود. ۲) هنگامیکه کاشی از فاصله دو متری دیده می شود نباید عیب های شرط اول، در آن دیده شود.
کاشی درجه ۳- هنگامیکه کاشی از فاصله ۲ متری دیده می شود نباید بیش از ۳ عیب کیفیت سطح گفته شده در نکته ۱ در آن مشاهده شود.
کاشی درجه ۴- کاشی هایی که فقط از نظر کیفیت سطح در هیچ کدام از درجه های ۱ الی ۳ گفته شده در بالا قرار نمی گیرند (با درنظر گرفته نکته ۱)، بعنوان کاشی درجه ۴ محسوب می شوند.

استاندارد کاشی ضد اسید

کاشی ضداسید باید حداقل الزامات و مشخصات گفته شده در استاندارد را برآورده نماید.
الزامات گفته شده در سه بخش ۱) کیفیت سطح و ویژگی های ابعادی ۲) ویژگی های فیزیکی و ۳) الزامات شیمیایی برای کاشی ضداسید باید اندازه گیری شود و مقادیر آن طبق جداول زیر (براساس استاندارد شماره ۳۰۵۱) باید باشد.

الزامات کاشی های سرامیکی ضد اسید – ویژگی های ابعادی و کیفیت سطح
شرح آیتم	مساحت سطح کاشی cm2 – S
شرح آیتم	S<90	۹۰<S<190	۱۹۰<S<410	S>410
الف – طول و عرض ۱) اختلاف بین اندازه کاری و اسمی نباید از ۲± درصد بیشتر باشد	–
۲) درصد مجاز اختلاف بین مقدار متوسط هریک از اندازه ها (۲ یا ۴ ضلع) با اندازه کاری مربوطه	۱٫۲	±۱٫۰	±۰٫۷۵	±۰٫۶
۳) درصد مجاز اختلاف بین مقدار متوسط هریک از اندازه ها (۲ یا ۴ ضلع) با حد متوسط اندازه های ۱۰ نمونه مختلف (۲۰ یا ۴۰ ضلع)	±۰٫۷۵	±۰٫۵۰	±۰٫۵۰	±۰٫۵۰
ب) ضخامت ضخامت کاری و اسمی باید به وسیله تولید کننده مشخص و اعلام شود.	–
۱) درصد مجاز اختلاف بین مقدار متوسط ضخامت هر کاشی از ضخامت کاری مربوطه	±۱۰٫۰	±۱۰٫۰	±۵٫۰	±۵٫۰
پ) مستقیم بودن اضلاع ۱) حداکثر انحراف از خط مستقیم برحسب اندازه کاری مربوطه	±۰٫۷۵	±۰٫۵۰	±۰٫۵۰	±۰٫۲۰
ت) گونیا بودن اضلاع (مربع مستطیل بودن) ۱) حداکثر انحراف اضلاع نسبت به خط عمودی، برحسب درصد اندازه کاری مربوطه	±۱٫۰	±۰٫۶۰	±۰٫۶۰	±۰٫۲۰
ث) مسطح بودن سطح حداکثر انحراف برحسب درصد از سطح تخت:	–
۱) خم مرکز کاشی بر حسب درصد قطر که از اندازه کاری مربوطه محاسبه می شود.	±۱٫۰	±۰٫۵۰	±۰٫۵۰	±۰٫۳۰
۲) خم اضلاع یا لبه های کاشی برحسب درصد اندازه کاری مربوطه	±۱٫۰	±۰٫۵۰	±۰٫۵۰	±۰٫۳۰
۳) تابیدگی برحسب درصد قطر که از روی اندازه کاری محاسبه می شود	±۱٫۰	±۰٫۵۰	±۰٫۵۰	±۰٫۳۰
ج) کیفیت سطح	طبق درجه بندی های کاشی که در بالا بیان شد

– روش آزمون ویژگیهای ابعادی و کیفیت سطح باید طبق استاندارد ملی ایران به شماره ISIRI 9169-2 باشد.
– مستقیم بودن اضلاع برای کاشی های دارای اشکال غیر مربع مستطیل و منحنی کاربرد ندارد.
– به علت پروسه پخت، تغییرات رنگ های جزئی بین کاشی ها اجتناب ناپذیر است. و از اینرو کیفیت سطح کاشی ها، برای تشخیص تفاوتهای جزئی کاشی هایی که رنگ بندی آنها نامنظم است (لعابدار و یا بدون لعاب) به کار نمی رود.

الزامات کاشی های سرامیکی ضد اسید – ویژگی های فیزیکی
شرح آیتم	الزامات	روش آزمون
الف) جذب آب درصد جرمی	میانگین Eb<0.5% بیشینه منفرد ۰٫۷%	ISIRI 9169-3
ب) مقاومت شکست بر حسب نیوتن	–
۱) ضخامت کاری بزرگتر یا مساوی ۷٫۵ میلیمتر	کمتر از ۱۳۰۰ نباشد	ISIRI 9169-4
۲) ضخامت کاری کمتر از ۷٫۵ میلیمتر	کمتر از ۷۰۰ نباشد	ISIRI 9169-4
پ) مدول گسیختگی (مقاومت خمشی) برحسب N/mm2 برای کاشی های با نیروی شکست بیش از ۳۰۰۰ نیوتن کاربرد دارد	میانگین حداقل ۳۵ آزمونه های منفرد حداقل ۳۵	ISIRI 9169-4
ت) مقاومت در برابر شوک حرارتی	هیچ آزمونه ای ترک دار نشود	ISIRI 9169-9
ث) مقاومت در برابر یخ زدگی	هیچ عیبی در تمام آزمونه ها ایجاد نشود	ISIRI 9169-12
ج) مقاوت سطح در برابر خراشیدگی (سختی موهس)	حداقل ۶	ISIRI 3996
ح) مقاومت در برابر سایش عمقی کاشی های بدون لعاب برحسب جسم کنده شده به میلیمتر مکعب	حداکثر ۲۰۵	ISIRI 9169-6
خ) مقاومت در برابر سایش سطحی کاشی های لعابدار	رده سایش ذکر شود	ISIRI 9169-7

کاشی کاملا شیشه ای با درصد جذب آب کمتر از ۰٫۵% جرمی براساس استانداردها، کاشی پرسلانی در نظر گرفته می شود.

الزامات کاشی های سرامیکی ضد اسید – ویژگی های شیمیایی
شرح آیتم	الزامات	روش آزمون
الف) مقاومت لکه پذیری – فقط برای کاشیهای لعابدار الزامی است	سطح کلاس مقاومت لکه پذیری باید توسط تولید کننده مشخص و در نشانه گذاری روی بسته بندی درج شود	ISIRI 9169-14
ب) مقاومت شیمیایی – کاشی های ضداسید لعابدار – کاشی های ضداسید بدون لعاب ب-۱) مقاومت در برابر اسیدها و بازهای ضعیف ب-۲) مقاومت در برابر اسیدها و بازهای قوی ب-۳) مقاومت در برابر شوینده های خانگی و نمکهای استخر شنا	سطح کلاس مقاومت شیمیایی باید مشخض شود و توسط تولید کننده مشخص و در نشانه گذاری روی بسته بندی درج شود	ISIRI 9169-13
پ) مقاومت در برابر HNO3 و H2SO4 غلیظ	کاهش وزن نباید از ۱٫۵% بیشتر شود	INSO 3051

انجام آزمایش مقاومت در برابر اسیدها و بازهای ضعیف، شوینده ها و نمکهای استخر شنا اختیاری است.
در آزمون مقاومت در برابر HNO3 و H2SO4 غلیظ، اگر رنگ سطح اندکی تغییر کند این امر بعنوان تاثیر شیمیایی در نظر گرفته نمی شود.

مزایا و کاربرد کاشی ضد اسید

کاشی ضد اسید همانگونه که از نامش پیداست نسبت به کاشی های معمولی مقاومت بیشتری در برابر شرایط سخت دارد و موارد زیر از جمله مزایای آن است:
– در برابر اسیدها مقاومت بسیار خوبی دارد
– مقاومت بالا در برابر سایش
– مقاومت مکانیکی بالا
– جذب آب آن بسیار پایین بوده و از اینرو در برابر یخ زدگی مقاومت بالایی دارد
– عدم جذب و ایجاد بوی بد در فضا (در گذر زمان) بر اثر ریخته شدن مواد شیمیایی و صنعتی روی آن
از کاشی های ضداسید در موارد زیر استفاده می شود:
– محیطهای که در معرض اسید همانند حوضچه های اسید و مواد شیمیایی
– محیطهای در برابر بارهای سنگین دینامیکی همانند انبارهای صنعتی و سالن های نگهداری مواد (شیمیایی و غذایی)
– محیط های در معرض مواد دارای بوی نامطبوع همانند آشپزخانه های صنعتی و حتی سرویس بهداشتی های عمومی.
از آنجا که کاشی ضد اسید همانند سرامیک پرسلانی جذب آب بسیار پایینی دارد، نفوذ مواد بدبو به بدنه و عمق کاشی بسیار سخت است و در گذر زمان از ایجاد بوی بد در محیط جلوگیری می کند.
– اتاق باطری و کنترل
– صنایع دارویی
– مناسب در صنایع غذایی، کارخانه های فراورده های لبنی، گوشت، کنسرو سازی، بسته بندی مواد غذایی و …
– کف و دیواره آزمایشگاههای شیمی

کاشی ضداسید شیدارک در کف انبار نگهداری مواد غذایی

برای کف فضاهایی که امکان لغزندگی خود کاشی و یا لیز شدن سطح بر اثر ریختن آب روی آن وجود دارد که خطر زمین خوردن افراد و آسیب دیدن آنها را افزایش می دهد، بهتر است که از کاشی ضد اسید که در برابر لغزش مقاوم است Anti-Slip استفاده شود. برای استفاده مطلوب از مزایای کاشی ضد اسید، جهت درزبندی و بندکشی بین کاشی ها از ملات ضد اسید مناسب فضا استفاده گردد.